Οι ευχές για το 2017 τελείωσαν και οι πρώτες του μέρες έχουν ήδη κοπεί από το ημερολόγιο. Στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη το πρόγραμμα των εκδηλώσεων της νέας χρονιάς έχει ολοκληρωθεί.

Ποιος είναι βέβαια ο άνθρωπος που μπορεί να μας ενημερώσει πληρέστερα από κάθε άλλον και να μας εξηγήσει τι μπορούμε να παρακολουθήσουμε το 2017 στο ΙΘ; Μα φυσικά ο Γενικός Διευθυντής του, ο άνθρωπος που κάνει το σχεδιασμό και έχει όλο το συντονισμό της υλοποίησης του Προγράμματος, κύριος Φώτης Παπαθανασίου. Τον παρακαλέσαμε να μας δώσει μια μικρή συνέντευξη ώστε να ενημερώσουμε τις χιλιάδες των φίλων του Ιδρύματος για το φετινό πρόγραμμα.

Κύριε Παπαθανασίου, φυσικά το εικαστικό μας πρόγραμμα είναι εκείνο που φέρνει τον περισσότερο κόσμο στις αίθουσες του Ιδρύματος Θεοχαράκη.  Ποιοι είναι οι καλλιτέχνες που θα κοσμήσουν με τα έργα τους αυτές τις αίθουσες το 2017;

Αρχίζουμε στις 8 Φεβρουαρίου με μια έκθεση-αφιέρωμα στις θαλασσογραφίες.  Ένα παλιό, αγαπημένο θέμα της εικαστικής παραγωγής που ευτύχησε να δει μεγάλους Έλληνες θαλασσογράφους. Η Ελλάδα είναι μια χώρα κατεξοχήν θαλάσσια, με τη θάλασσα να αντιπροσωπεύει κάτι παραπάνω από ένα φυσικό φαινόμενο, αλλά περισσότερο ένα μέρος της ψυχής του κάθε Έλληνα. Αυτή τη θάλασσα προσπάθησαν να απεικονίσουν μεγάλοι ζωγράφοι, όπως ο Βολανάκης, ο Λύτρας, ο Αλταμούρας στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και αργότερα ο Παρθένης,  ο Σπύρος Παπαλουκάς, ή και ο Βασίλης Θεοχαράκης για να μιλήσουμε και για τους δικούς μας ζωγράφους εδώ, ο Παναγιώτης Τέτσης, του οποίου παρουσιάσαμε εξαίρετες θαλασσογραφίες, που μπορεί να μην είναι η τυπική θαλασσογραφία, τύπου Βολανάκη – δεν είναι το καράβι που φτάνει στο λιμάνι, αλλά που αποτυπώνει με το δικό του τρόπο το θαλάσσιο στοιχείο, που τόσο σημαντικό είναι για τον Έλληνα.

Η έκθεση, που γίνεται σε συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη, περιλαμβάνει έργα 40 και πλέον ζωγράφων, όπως των Βασίλειου Χατζή, Ιωάννη Αλταμούρα, Κωνσταντίνου Μαλέα, Κωνσταντίνου Παρθένη, Νίκου Χατζηκυριάκου–Γκίκα, Γεράσιμου Στέρη, Αγήνορα Αστεριάδη, Θάνου Τσίγκου, Πάρι Πρέκα, Γιάννη Γαΐτη, Δημοσθένη Κοκκινίδη, Κώστα Τσόκλη, Μαρίας Φιλοπούλου κ.ά.

Ακολουθεί μια ιδιαίτερη έκθεση-αφιέρωμα, από αυτές που δεν κάνουμε συχνά, καθώς είμαστε ένα κατεξοχήν εικαστικό Ίδρυμα που θέλει ιδίως να παρουσιάσει τη μεγάλη ζωγραφική στον κόσμο, είναι όμως και αποστολή μας η παιδεία του κοινού, για την Μαρία Κάλλας, τη μεγαλύτερη λυρική τραγουδίστρια παγκοσμίως του 20ου αιώνα, και ίσως όλων των εποχών.

Η Μαρία Κάλλας μετέβαλε τελείως το τοπίο της όπερας, σε μια εποχή που η όπερα έφθινε την δεκαετία του ’50 και του ’60, κατάφερε να δώσει ως Ελληνίδα τραγωδός που ήταν, μέσα από τα ίδια της τα νάματα μια ανανεωτική διάσταση στο πώς παρουσιάζουμε στη σύγχρονη σκηνή την όπερα. Η ίδια, δηλαδή, όντας ταυτόχρονα μεγάλη τραγουδίστρια της όπερας και τραγωδός, μεγάλη ηθοποιός, έδωσε την ιδανική διάσταση του τελικού στόχου της όπερας, που είναι η αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας. Είναι αυτό που θα ονειρευόταν ο κάθε μεγάλος συνθέτης όπερας για την ερμηνεύτρια του. Ο Βάγκνερ, ο Γκλούκ, ο Μοντεβέρντι, αλλά βέβαια υπήρξε και η ηρωίδα που ενσάρκωσε ρόλους που ήταν άγνωστοι στο ευρύ κοινό, όπως η Μήδεια του Κερουμπίνι, ένα έργο που υπάρχει στο διεθνές ρεπερτόριο χάρη στη Μαρία Κάλλας, που το εκτέλεσε κατά υποδειγματικό τρόπο.

Είναι ατελείωτα αυτά που θα μπορούσαμε να πούμε για την Μαρία Κάλλας. Εμείς θα παρουσιάσουμε μια πτυχή της προσωπικότητάς της –η έκθεση έχει εκπλήξεις. Βασίζεται κυρίως στη συλλογή, που με αγάπη έκανε μια ολόκληρη ζωή ένας συλλέκτης, ο Νίκος Χαραλαμπόπουλος, με προσωπικά της αντικείμενα, φορέματα, επιστολές, ακόμα και έπιπλα από το σπίτι της. Θα προσπαθήσουμε δηλαδή να δώσουμε τη διάσταση της Μαρίας Κάλλας, όχι μόνο ως τραγωδού αλλά και ως γυναίκας, γιατί υπήρξε και μια γυναίκα πρότυπο για μια ολόκληρη εποχή, ενσαρκώνοντας μαζί με τον τότε σύντροφό της, τον Αριστοτέλη Ωνάση, ένα  ζευγάρι αντάξιο της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας.

Ήταν δύο πρόσωπα τόσο λαμπερά, δύο Έλληνες τόσο λαμπεροί όσο δεν έβγαλε άλλους η σύγχρονη εποχή, απασχόλησαν τα διεθνή μίντια και η σχέση τους είχε πραγματικά μια διάσταση του τραγικού. Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με τη σχέση, αλλά με αυτή τη γυναίκα που αποτελούσε όχι μόνο πρότυπο καλλιτέχνιδος, αλλά θα μπορούσα να πω ακόμα και πρότυπο θηλυκού, με την αρχετυπική έννοια του όρου. Αυτά για την Κάλλας.

Ακολουθεί η έκθεση αφιέρωμα στο Γιώργο Σεφέρη, πάλι στην ίδια γραμμή αυτή της αναφοράς σε μεγάλα ιστορικά, πνευματικά πρόσωπα της πατρίδας μας των τελευταίων χρόνων. Πρέπει να θυμόμαστε, και πρέπει να θυμόμαστε με τεκμήρια, και αυτό κάνει η έκθεση του Σεφέρη- μας παρουσιάζει τον ποιητή, μέσα από προσωπικά αντικείμενα και ντοκουμέντα  , αλλά και πώς τον είδανε οι άλλοι. Αυτή είναι για το 2017 η εικαστική μας δραστηριότητα .

Βέβαια, λόγω και της καλλιτεχνικής σας ιδιότητας, είστε ο άνθρωπος που συνθέτει από την αρχή ως το τέλος το μέρος των μουσικών εκδηλώσεων του ετήσιου προγραμματισμού. Οι φιλόμουσοι της Αθήνας περιμένουν ανυπόμονα κάθε χρόνο να πληροφορηθούν τι θα ακούσουν και με ποιους καλλιτέχνες.

Πράγματι, το Ίδρυμα είναι Εικαστικών Τεχνών ΚΑΙ Μουσικής, επομένως μες στην αποστολή μας εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι η μουσική. Μέσα από έναν διάλογο εσωτερικό με τις άλλες τέχνες και βέβαια τις εικαστικές κατεξοχήν, αναδεικνύει την πραγματική της λυτρωτική διάσταση, η μουσική έχει, θα έλεγα, πάντα θέλει- δεν θέλει μια ψυχοθεραπευτική διάσταση. Ο μεγάλος φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε είχε πει ότι η ζωή χωρίς τη μουσική θα ήταν ένα λάθος.

Είναι, όπως πάντα, οι μουσικές μας Πέμπτες, σχεδιασμένες έτσι, ώστε να παρουσιάσουν την ποιοτική κλασική μουσική και μάλιστα τη μουσική που ταιριάζει στις δυνατότητές μας, στο αμφιθέατρο μας, το οποίο είναι ιδανικό για εκτελέσεις μουσικής δωματίου και για ρεσιτάλ πιάνου. Υπάρχουν, βέβαια, πάντα και οι φωνές, προσαρμοσμένες και επιλεγμένες έτσι ώστε να παρουσιάζονται κατάλληλα μέσα σε αυτόν τον τόσο ζεστό χώρο που επιτρέπει μια μοναδική επαφή ανάμεσα στο κοινό και στον καλλιτέχνη. Είναι αυτό το αναντικατάστατο στοιχείο, αυτή η επαφή, αυτή η βιωματική σχέση με την τέχνη (στην περίπτωσή μας με τη μουσική), είναι αυτό το χαρακτηριστικό το οποίο δεν μπορεί να αναπαραχθεί από τα καταπληκτικά μέσα αναπαραγωγής που διαθέτουμε: πέρα πια από τα cd και τα βίντεο κλπ, έχουμε το άυλο μέσον του streaming και του ίντερνετ, όπου είναι στη διάθεσή μας όλη η μουσική παραγωγή. Δεν γίνεται, όμως, να ζήσει κανείς αυτή τη μοναδική σχέση που δημιουργείται σε μια συναυλία εκείνη τη στιγμή από τους παρόντες συντελεστές και τους παρόντες ακροατές – συμμετέχοντες θα τους ονόμαζα πάντα, γιατί αυτός είναι και ο στόχος: ο ακροατής να βρίσκεται σε ενεργητική ακρόαση και όχι σε παθητική, δημιουργώντας μια διπολική σχέση που μετουσιώνει και τον εκτελεστή. Όταν ο εκτελεστής ξέρει ότι υπάρχει υποδοχή του έργου του από κάτω γίνεται καλύτερος και χίλιες φορές αποδοτικότερος.

Έχουμε την λογική πάντα των κύκλων, γιατί θέλουμε η σειρά των εκδηλώσεών μας να βγάζει νόημα, δεν μας αρέσει να έχουμε απλώς ΚΑΙ κάποια μουσική συναυλία. Θέλουμε όλα να έχουνε ένα παιδευτικό χαρακτήρα, πιστεύουμε στην παιδεία, πιστεύουμε στην ανάγκη της καλλιέργειας που έχει ο τόπος μας και η κοινωνία μας, και προσπαθούμε για αυτό μέσα από τους κύκλους, όπως είναι ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ που έχουμε φέτος, όπως είναι ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΙ, η σειρά για ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ με την Ιουλίτα Ηλιοπούλου, ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΑΤΡΙΚΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ που κάνουμε με τη Μάγδα Μαυρογιάννη.

Όλοι αυτοί οι κύκλοι έχουν σκοπό κάποιος που θέλει πραγματικά να παρακολουθήσει,  να μπορεί να πάρει μια σφαιρική άποψη για το τι είναι οι σχέσεις αυτές, δηλαδή ανάμεσα στον έρωτα και στη μουσική και όλες αυτές που προανέφερα, και να βιώσει κάτι πραγματικά ολοκληρωμένο, όχι αποσπασματικό. Το αποσπασματικό είναι πάντοτε και σκεδαστικό, δηλαδή πως λέμε δια-σκέδαση, έχει να κάνει με την περίσπαση, όχι με την ψυχαγωγία –την αγωγή της ψυχής. Η αγωγή της ψυχής γίνεται πάντα με μέθοδο, δεν γίνεται αλλιώς. Αυτό είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι από τις αρχές των αιώνων και άλλωστε οι πρόγονοί μας εφηύραν αυτή τη μέθοδο της παιδείας μέσα από το αρχαίο θέατρο και τις άλλες τέχνες. Οι τέχνες για εμάς –εγώ τουλάχιστον έτσι βλέπω τον προγραμματισμό και την αποστολή μας- είναι αποστολή παιδείας, διαφορετικά δεν θα είχε και κανένα νόημα. Δεν είμαστε κερδοσκοπικός, αλλά κοινωφελής οργανισμός και αποσκοπούμε στο να δώσουμε στο κοινό τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε μια διαδικασία παιδείας –υψηλής παιδείας και καλλιέργειας, όπως είναι άλλωστε η επαφή με την τέχνη.

Οι διαλέξεις που πραγματοποιούνται στο Ίδρυμα Θεοχαράκη προσπαθούν να …ικανοποιήσουν τους φίλους που δημιουργούν όλο το χρόνο το αδιαχώρητο για να ακούσουν τους καλύτερους και δημοφιλέστερους Έλληνες διανοητές σε κύκλους μαθημάτων, διαλέξεων και συζητήσεων. Πείτε μας, κύριε Παπαθανασίου, ποιοί θα είναι φέτος κοντά μας;

Ο Στέλιος Ράμφος, ο οποίος ήταν κοντά μας στο Ίδρυμα από την αρχή, με τις σειρές των φιλοσοφικών του μαθημάτων, που έχουν φανατικούς ακροατές. Επίσης, ο πολύ σημαντικός στοχαστής και φιλόσοφος, Χρήστος Γιανναράς. Έχουμε τον Γιώργο Κοντογιώργη, έναν φιλόσοφο, θα έλεγα, της πολιτικής επιστήμης εκτός από ιστορικό και γνώστη της, ο οποίος έχει παρουσιάσει στο Ίδρυμα μας το Κοσμοσύστημά του. Ο Στέφανος Ροζάνης, ένας αληθινός δάσκαλος της φιλοσοφίας, μέσα από τις διαλέξεις του οποίου γνωρίζουμε πραγματικά σε βάθος όλα αυτά που παρουσιάζει. Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, γνωστός για τις πολύτιμες συμβουλές του σε θέματα ψυχολογίας και ψυχιατρικής, αλλά στην πρακτική πλευρά της ζωής. Η Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκαν με τη θαυμάσια παρουσίαση των ρευμάτων της ζωγραφικής, αλλά και με ειδικό αφιέρωμα στα σύμβολα και τις αρχέτυπες εικόνες. Ο Θεοδόσης Τάσιος, ο μέγας αυτός σοφός δάσκαλος, ένας πραγματικός άνθρωπος της Αναγέννησης, που θα μας εισάγει στην αρχαία ελληνική τεχνολογία. Η Νέλλη Παραστατίδου που θα δει τη μορφή της γυναίκας μέσα από τις τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, σινεμά). Η Έλενα Ματθαιοπούλου με το πρωτότυπο θέμα «Η προσευχή στην Όπερα». Ο Θανάσης Μαρκόπουλος, με την «Εκπαίδευση στον κόσμο του Βυζαντίου», κάτι που δεν γνωρίζουμε και που πρέπει να μάθουμε. Ο Στάθης Γκόνος με τα «Μυστικά της αντιγήρανσης», που νομίζω είναι κάτι που ενδιαφέρει πάρα πολύ κόσμο και προσθέσαμε και αυτή τη διάσταση, τη διάσταση δηλαδή της ενημέρωσης της επιστήμης αιχμής. Δηλαδή πέρα από τη φιλοσοφία, τις τέχνες που πάντα είχαμε, μπήκαμε και στο πεδίο της επιστήμης, στην πιο πρωτοποριακή τις διάσταση, τις νέες έρευνες. Ο σπουδαίος σκηνογράφος-ενδυματολόγος Γιάννης Μετζικώφ, μας μιλάει για την έννοια της Μεταμόρφωσης στο θέατρο,  ο Σωτήρης Χατζάκης, ο γνωστός σκηνοθέτης, θα μιλήσει για τον ηθοποιό στο αρχαίο δράμα, στον λαϊκό πολιτισμό. Ο Σπύρος Γιανναράς, τέλος, προσεγγίζει τη δομή και τη γραφή του διηγήματος δίνοντάς μας πολύτιμες συμβουλές για όσους θα ήθελαν να γράψουν. Νομίζουμε ότι οι διαλέκτες μας –κι αν ξεχνάω κάποιον ας με συγχωρέσει- καλύπτουν όλο το φάσμα της πνευματικής δημιουργίας και των τεχνών, με τρόπο αυθεντικό, γιατί είναι άνθρωποι ιδιαίτερης εμβάθυνσης στα θέματά τους, και με τρόπο σφαιρικό , ώστε κάποιος να μπορεί μέσα από τη σειρά των διαλέξεων του Ιδρύματος να αποκτήσει μια γενική παιδεία υψηλού επιπέδου.

Βρίσκουμε συγκινητικό, το γεγονός ότι υπάρχει τέτοια ανταπόκριση στις διαλέξεις του Ιδρύματος, γνωρίζοντας τις τραγικές οικονομικές συνθήκες στις οποίες ζούμε, και θεωρούμε το ότι  κάποιοι άνθρωποι αφιερώνουν ένα δίωρο και πληρώνουν τα ωραία τους λεφτά για να ακούσουν κάποιον να μιλάει, πρώτον, είναι τιμητικό για εμάς, αλλά θα έλεγα ότι είναι και ένα δείγμα της ανάγκης που έχει αυτός ο λαός, ή τουλάχιστον κάποια εκλεκτά κομμάτια του, να μπορέσει να έρθει σε επαφή με την πνευματικότητα και να διευρύνει τους ορίζοντές του, κάτι που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Τελευταίο, όχι όμως και λιγότερο σημαντικό, τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Το Ίδρυμα γνωρίζοντας τη σημασία της πολιτιστικής αγωγής σχεδιάζει με ιδιαίτερη προσοχή και αγάπη τα προγράμματα αυτά παρακολουθώντας παράλληλα πως φέρνει διεθνώς σε επαφή η σύγχρονη παιδαγωγική το παιδί με το Μουσείο. Τι ετοιμάζει φέτος το Ίδρυμα σε αυτό τον τομέα;

Θα παραπέμψω τους αναγνώστες μας στο site μας, καθώς τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι τόσα πολλά, που ο χώρος εδώ δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε σε όλα και θα ήταν αδικία για κάποιους. Θέλω μόνο να πω ότι η γενική γραμμή είναι ότι τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, που έχουν φτάσει τον αριθμό των πενήντα και πλέον, από ένα-δύο που είχαμε όταν ξεκινήσαμε, είναι προγράμματα που αποσκοπούν να φέρουν σε επαφή το παιδί από ηλικία 2 ετών με τον κόσμο των τεχνών και της πνευματικότητας, με τρόπο, βέβαια, που αριστοτεχνικά λαμβάνει χώρα από τους εκπαιδευτές μας, οι οποίοι είναι όλοι εκλεκτοί γνώστες και με εμπειρία στο χώρο, με έναν τρόπο ευχάριστο ώστε να του δημιουργήσει μια βιωματική σχέση με αυτό το πεδίο γνώσης.

Όμως, δεν παραλείπει να ικανοποιήσει και την ανάγκη για περαιτέρω γνώση και επιμόρφωση, κι αν θέλετε και διεύρυνση οριζόντων και για τους μεγαλύτερους, αφού, όπως ξέρετε, τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα εκτείνονται από 2 έως 102 ετών (κι όποιος αντέξει!), εάν σκεφτούμε ότι πραγματικά το ενδιαφέρον για να μάθει κανείς να ζωγραφίζει αγιογραφίες είναι κάτι το απίστευτο ή το να μπορεί ο ίδιος να κατασκευάσει ένα κόσμημα ή ένα έργο τέχνης έστω και για τον εαυτό του, κ.ο.κ.

Όλη αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία για εμάς υπηρετεί και έναν επιπλέον στόχο: τον στόχο της ανάγκης –το λέω πολλές φορές, αλλά θα συνεχίσω να το λέω γιατί επανάληψις μήτηρ πάσης μαθήσεως– να υπάρξει μια βιωματική σχέση όλων όσων συμμετέχουν στις δραστηριότητες του Ιδρύματος με τις τέχνες και τα γράμματα. Δεν θέλουμε να είμαστε εδώ ένα κρύο μουσείο, όπου “ήρθα να δω κάτι, το οποίο είναι μακρινό, είναι ενδιαφέρον, αλλά φεύγοντας δεν θα κρατήσω μαζί μου τίποτα”. Θέλω να είναι το Ίδρυμα ένας χώρος, όπου δημιουργούνται σχέσεις στέρεες ανάμεσα σε οικογένειες και το Ίδρυμα, να έρθουν οι γονείς και να φέρουν τα παιδιά τους σε ένα εκπαιδευτικό ή να δουν την έκθεση, να πιουν έναν καφέ στο Ίδρυμα.. Το Ίδρυμα είναι ένας χώρος συζήτησης, έχει ένα πολύ ωραίο café και εστιατόριο, το Café Merlin, όπου μπορεί κανείς να πάρει έναν καφέ ή ένα γεύμα μεσημεριανό, αλλά πρωτίστως να συζητήσει όσα είδε στην έκθεση, όσα άκουσε στη συναυλία, όσα γενικά τον απασχολούν μέσα σε ένα χώρο πολιτισμένο, μέσα σε ένα χώρο που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη να μας τοποθετεί σε ένα συγκείμενο, να μας διευκολύνει στη σκέψη και στη συζήτηση, πέρα από τις καθημερινές έγνοιες που πια έχουν γίνει αφόρητες.

Δεν μπορεί να καταστρέψει τον άνθρωπο αυτή η τραγική κρίση σε αυτό που έχει πολυτιμότερο, δηλαδή στον πλούτο τον ψυχικό. Τον άλλο πλούτο μας τον λεηλατούνε, αυτό είναι βέβαιο. Όμως, τον ψυχικό πλούτο δεν μπορούμε να τον παραδώσουμε. Ο ψυχικός πλούτος αυξάνεται και καλλιεργείται, ευτυχώς, μέσα από διαδικασίες που πια δεν κοστίζουν πολύ. Και εδώ πρέπει να το τονίσουμε –είμαι βέβαιος ότι το ξέρουν αυτό οι αναγνώστες μας– ότι όλα όσα γίνονται εδώ έχουν ένα κόστος, αλλά ένα μικρό κόστος για αυτόν που συμμετέχει, τόσο όσο χρειάζεται για να μπορέσει να ζήσει και να συνεχίσει να δημιουργεί το Ίδρυμα, αλλά και για τόσο λίγο ώστε να μπορεί ο καθένας να συμμετάσχει σε αυτή την περίεργη πραγματικά εποχή.

Θέλω, επομένως, να πω ότι το Ίδρυμα είναι εδώ για όλες τις πνευματικές ανάγκες, καλύπτει τη φιλοσοφία, τη μουσική,  τις εικαστικές τέχνες, το θέατρο ακόμα, το παιδικό θέατρο πάρα πολύ, καλύπτει ακόμα και την ανάγκη του να συζητήσει κανείς κάτι με ένα καλό τσάι και δύο βουτήματα. Αυτό είναι μια διαδικασία του πολιτισμού μας –η διαδικασία του καφέ ή του τσαγιού είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μέσα στα cafe δημιουργήθηκε η σύγχρονη δημοκρατία και μέσα σε ένα café ενός Ιδρύματος, όπως το δικό μας, μπορεί κανείς να κεφαλαιοποιήσει όσα είδε, μοιράζοντάς τα με κάποιον άλλο, ή απλώς αναστοχαζόμενος κοιτώντας έξω από το παράθυρο τα ωραία δέντρα του Ζαππείου. Κι αν φεύγοντας θέλει να πάρει και κάτι μαζί του για να δωρίσει σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο υπάρχει το ArtShop του Ιδρύματος με μοναδικά κομμάτια, φτιαγμένα από τους καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργαζόμαστε και αυτό αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της λογικής που θέλει να προσφέρουμε μια σφαιρική προσέγγιση στην τέχνη και τα γράμματα.