Amedeo

Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β&Μ Θεοχαράκη

Ακολουθήστε μας

Search

B&M Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music
  -  Νέα   -  NEA ΕΚΘΕΣΗ | Σωτήρης Σόρογκας. «Θαλάσσια Ξύλα 2010-2016»

Σε λίγες μέρες , η έκθεση του μεγάλου εκφραστή της γενιάς του ’30, Γιώργου Γουναρόπουλου, θα φτάσει στο τέλος της. Η «Κυρία Λουριώτη», ο «Ελευθέριος Βενιζέλος», η «Μητέρα Ασάνιτσα» και οι τόσες γυναικείες μορφές και τοπία του, που με τα χρώματα τους αποδίδουν μια λυρική μελωδική έκφραση του φωτός”, θα κατεβούν από τους τοίχους του Ιδρύματος Θεοχαράκη. Στη θέση τους θα κρεμαστούν τα έργα της καινούριας έκθεσης που θα είναι αφιερωμένη στο σπουδαίο καλλιτέχνη Σωτήρη Σόρογκα και θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 25 Μαΐου. Τίτλος: «Θαλάσσια Ξύλα 2010-2016». Επειδή, όμως, κανείς δεν μπορεί να τα πει καλύτερα από την Κική Δημουλά, σας δίνουμε μια γεύση, προδημοσιεύοντας το κείμενό της από τον ομότιτλο κατάλογο της έκθεσης, που θα εκδοθεί σύντομα.

 

«Το ίδρυμα Θεοχαράκη εκπτώσεις δεν κάνει στην ακριβή ποιότητά του. Έτσι ό,τι εκθέτει στον θερμό και τόσο οικείο χώρο του, είναι προσαρμοσμένο στην εκλεπτυσμένη πνευματικότητα του ζεύγους Θεοχαράκη, και στο ασκημένο ήθος τους να τιμά γενναιόδωρα την τέχνη αναγνωρίζοντας τη βαρύτητά της από μακριά με ένα μόνο βλέμμα αμφοτέρων και με συνεπίκουρο το χάρισμα του κυρίου Θεοχαράκη να είναι ένας ανάερος ριγηλός ζωγράφος.

Μία ακόμα απόδειξη όσων λέω, είναι ότι φιλοξενεί σήμερα τα έργα του Σωτήρη Σόρογκα, και παρένθεση, Παναγιώτη μου Τέτση, άδικα κρύβεσαι, είσαι παρών, σε βλέπω, είναι ακόμα ενεργά τα αποτυπώματα που άφησε, σ’ αυτούς εδώ τους τοίχους, η έκθεση των ρωμαλέων έργων σου μόλις πριν λίγο καιρό.

Θαυμάζω και έχω λόγους ν’ αγαπώ τα έργα του Σωτήρη και θέλησα να τα δω ιδιωτικά, πριν να προσφερθεί στο κοινό η εξαιρετικότητά τους, επειδή ξέρω ή μάλλον έχω την ανήσυχη φαντασιοπληξία ότι όλα εκείνα τα αθρόα βλέμματα που μαζεύονται στα εγκαίνια συνωστιζόμενα γύρω από τους πίνακες, κατά ένα αόρατο τρόπο λεηλατούν τα έργα, αποσπώντας σημεία ή και κομμάτια από τον πίνακα, καθ’ υπόδειξιν εκείνου του στοιχείου που τους γοητεύει περισσότερο.

Συνδέομαι ιδιοσυγκρασιακά με τα θέματα που απαθανατίζει ο Σόρογκας υπολείμματα πρώην αρτιότητας, επειδή κι εγώ σε ό,τι γράφω το απομένον υμνώ και όχι το αισιόδοξο ολόκληρο.

Κι αν ευρύτερα το σκεφτούμε, το παγκόσμιο μουσείο της Μνήμης, είναι γεμάτο από κλεμμένα ή πιο σωστά, διασωθέντα ευρήματα παλαιότητας, αντί να τα εκμεταλλεύεται και να πλουτίζει η αχρηστία, έως ότου τους δώσει ρόλο υπάρξεως η τέχνη.

Επειδή η τέχνη έχει τη μεγαλοσύνη ν’ αγαπά, όχι μόνο άνθιση ενός αγρού, αλλά ν’ αγαπά και το μαρασμό της – έχει και η φθορά τον κρυφό πικρό λυρισμό της.

Αν είχα αντοχή του να διανύω τις αποστάσεις που διήνυσε ο παρελθών χρόνος, θα έψαχνα, όπως τολμά ο Σόρογκας, στις επίφοβες ερημιές της εγκατάλειψης και θα περιέσωζα ό,τι εις πείσμα αυτής της εγκατάλειψης επέζησε αρκούμενο στη λειψή μορφή του, ίσως και με την ελπίδα ότι θα το ανασυστήσει η ευρυμαθής φαντασία.

Το πάθος του Σωτήρη Σόρογκα να συλλέγει σκόρπια ξύλα από τους ταρσανάδες – κατάλοιπα πλεούμενων – και να τ’ απαθανατίζει με ευλαβική προσήλωση έχει τους μελαγχολικούς και συγχρόνως απολαυστικούς στόχους: να δώσει στη νοσταλγία και σε μένα την ευκαιρία, αγγίζοντας με το βλέμμα μια τραυματισμένη από τη παλαιότητα βάρκα, να νοιώσουμε επάνω της υγρά ακόμα τα ρίγη των κυμάτων, ρίγη είτε από το φόβο της για τη θαλασσοταραχή είτε από έρωτα για το φεγγαρόφωτο.

Δεν είναι καθόλου εύκολο να ζωγραφίσεις πειστικά ότι η μακάρια απάθεια – σε βαθμό ανυπαρξίας – αυτών των ξύλων δεν είναι θάνατος, αλλά απλώς διαλογίζονται, έχοντας ψυχή.

Μόνον ο Σωτήρης Σόρογκας και η επιρροή της ευσεβούς προς τα ακατόρθωτα έμπνευσής του το κατορθώνουν. Είναι ακόμα η λατρεία του για την ζωή που τον οδηγεί να ξορκίζει τη φθορά σε ό,τι ζωγραφίζει καλοπιάνοντάς την και υμνολογώντας την στην κατανυκτική του τέχνη, όπως έχω ξαναγράψει.

Στα έργα του εγκλωβίζεται ένα δραματικό, αδιέξοδο στοιχείο, που το μεγιστοποιεί η στοργή με την οποία είναι ζωγραφισμένα όλα τα θνήσκοντα πράγματα όπως τα εικονίζει, προσδίδοντάς τους και μια αδιόρατη αύρα αγιοσύνης προερχόμενη ίσως και από ένα άπλετο φως να τα καταυγάζει. Ό,τι εικονίζεται στους πίνακές του, έχει έναν χαρακτήρα δισυπόστατο. Βρίσκεται δηλαδή και στο εδώ και στο αλλού. Και ενώ το φως αναδεικνύει τις λεπτομέρειές τους σαν μεγεθυντικός φακός, ταυτοχρόνως συντελεί σε μια αφανέρωτη, αλλά πειστικά υπαρκτή, υπονόμευσή τους.

Ο κεντρικός άξονας των έργων του Σόρογκα είναι το φως και δεν αποκλείεται να μην είναι τυχαία η μεγάλη του αγάπη στον Κάλβο και στον Σεφέρη, ώστε να συντελεί και αυτή στο πως χρησιμοποιεί το φως στα έργα του ή πως συνδιαλέγεται το άσπρο με το μαύρο, δηλαδή το φως με το σκότος.

 

«ο ήλιος κυκλοδίωκτος,
ως αράχνη, μ’ εδίπλωνε
και με φως και με θάνατον
ακαταπαύστως»
λέει ο Κάλβος.

 

Και ο Σεφέρης «Αγγελικό και μαύρο, φως».

Εδώ και εξήντα ολόκληρα χρόνια ο Σόρογκας καταγράφει για όλους μας με άκρα συνέπεια στην ζωγραφική του, τους ένθεους μυστηριακούς ήχους που αφουγκράζεται μέσα απ’ την σιωπή του κόσμου των πραγμάτων όπως τα εικονίζει. Ο καθένας μας δίνει την ερμηνεία του.

Φεύγοντας απ’ το εργαστήριο του Σωτήρη, έκλεψα κάτι που μου έμοιαζε για προπέλα, χρειαζόμουν επειγόντως την κινητήριο δύναμή της.»

 

Κική Δημουλά

Leave a Comment