Amedeo

Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β&Μ Θεοχαράκη

Ακολουθήστε μας

Search

B&M Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music
  -  Νέα   -  “Σημειώσεις απο το Λαύριο”. Του Σωτήρη Σόρογκα

«…ο ήλιος κυκλοδίωκτος,
ως αράχνη, μ ’ εδίπλωνε
και με φως και με θάνατον
ακαταπαύστως»

                 Α. Κάλβος

 

Η ιστορία κάθε τόπου στην Ελλάδα συνυφαίνεται τις περισσότερες φορές τόσο με έναν αρχαίο μύθο που τον περιβάλλει, όσο και με την ύπαρξη ενός μυστηριώδους στις νοηματοδοτήσεις του απαστράπτοντος φωτός, που τον προσδιορίζει. Τελικά, όπως άλλωστε έχει αναφερθεί, αυτή η θεοφόρος συνάφεια φωτός, μύθου, ιστορίας και τόπου συγκροτεί τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά όλων των εκφάνσεων της ελληνικής τέχνης από τον Όμηρο και την Αρχαία Τραγωδία μέχρι σήμερα. Ο Σεφέρης με έναν λόγο σχεδόν μεταφυσικό γράφει: «Υπάρχει ένα δράμα του αίματος πολύ πιο βαθύ, πολύ πιο οργανικό (σώμα και ψυχή) που ίσως αρχίζει να βλέπει όποιος νιώθει ότι πίσω από το γκρίζο και το χρυσό υφάδι του αττικού καλοκαιριού υπάρχει ένα τρομαχτικό μαύρο’ πως όλοι μας είμαστε παιχνίδια αυτού του μαύρου». Και αλλού: «Αβάστακτη, οδυνηρή σιωπή», «Η μαύρη και αγγελική αττική μέρα».

Αναφορικά με το Λαύριο θα έλεγα πως υπάρχει επιπροσθέτους και ένα εξόχως ιδιάζον στοιχείο που αλλοίωσε το γνωστό αττικό τοπίο σε έναν συθέμελα ανασκαμμένο τόπο, όπου το εσωτερικό του τοπίου κάλυψε σχεδόν ολοσχερώς τη γνώριμη αττική εικόνα. Εκτός αυτού οι όγκοι σκουριάς και οι πνιγηρές αναθυμιάσεις, κυρίως αρσενικού απ’ την τήξη των μετάλλων, έπληξαν και την υγεία των κατοίκων.

Η τραγική ιστορία του Λαυρίου νομίζω πως έχει αποτυπωθεί και σε καθετί που συνιστά την εικόνα του, έτσι ώστε να λειτουργεί, τουλάχιστον σε μένα, σαν τόπος ιερότητος που του οφείλουμε σεβασμό. Ένας τόπος όπου πλήθος ανθρώπων στερήθηκαν βάναυσα τον ήλιο και τελικά τη ζωή στις υπόγειες στοές της μαύρης πέτρας του. Πολιτεία πολύπαθη της εργατιάς και της οδύνης. Πολιτεία ανάμεσα σε χαίνουσες τάφρους, που γνώρισε την κτηνωδία των ισχυρών σε ακραίες μορφές βαρβαρότητος. «Χρόνια φαρμάκι, αιώνες φαρμάκι».

Πώς μπορεί λοιπόν να «ζωγραφίσει» κανείς έναν τέτοιο τόπο που μας υπερβαίνει και μας βαραίνει με ανεξαγόραστες τύψεις; Γιατί εδώ, το ζωγραφικό πρόβλημα γίνεται αυτομάτως και ηθικό. Έτσι η όποια προσέγγιση του Λαυρίου παίρνει τη σημασία προσκυνήματος. Ίσως γι’ αυτό, όσο σχέδιαζα αυτές τις εικόνες, σκεφτόμουν συχνά τον Διονύσιο τον εκ Φουρνά των Αγράφων, όπου στο πόνημά του «Ερμηνεία της Ζωγραφικής Επιστήμης» συμβούλευε τους μαθητευόμενους, πριν αρχίσουν να ιστορούν κάποιον άγιο, να προσεύχονται στην Θεοτόκο, αφού προηγουμένως νηστέψουν προς εξαγνισμό. Εγώ περιορίστηκα στις καλές μου προθέσεις που είναι βέβαια πάντοτε και για όλους άμοιρες αποτελέσματος αν δεν βρεθεί η μαγική οδός του αισθητικού αποτελέσματος την οποία ψάχνουμε μονίμως στα σκοτεινά. Γι’ αυτό και εύχομαι οι εικόνες αυτές που προσπάθησα να ιστορίσω απ’ το Λαύριο να καταγράφουν έστω και ψήγματα από όσα θα επιθυμούσα.

Leave a Comment